Takıntılar: Tekrar tekrar ortaya çıkan ve kişinin kontrolü dışında hisseden düşünceler, görüntüler veya dürtüler. Kişi bu fikirlere sahip olmak istemez. Onları rahatsız edici ve istenmeyen buluyor ve genellikle mantıklı olmadıklarını biliyor. Korku, iğrenme, şüphe gibi rahatsız edici duygularla veya işlerin "doğru" bir şekilde yapılması gerektiği duygusuyla gelirler. Çok zaman alırlar ve kişinin değer verdiği önemli faaliyetlerin önüne geçerler.
Kompulsiyonlar: Bir kişinin obsesyonlarını nötralize etmek, karşı koymak veya ortadan kaldırmak için giriştiği yineleyici davranışlar veya düşünceler. OKB olan insanlar, bunun yalnızca geçici bir çözüm olduğunun farkındalar, ancak daha iyi bir başa çıkma yolu olmadığı için, geçici bir kaçış olarak zorlamaya güveniyorlar. Kompulsiyonlar, obsesyonları tetikleyen durumlardan kaçınmayı da içerebilir. Kompulsiyonlar zaman alıcıdır ve kişinin değer verdiği önemli aktivitelerin önüne geçer.
OKB'de Yaygın Obsesyonlar
Bulaşma:
**Vücut sıvıları (örnek: idrar, dışkı)
**Mikroplar/hastalık (örnekler: uçuk , HIV )
**Çevresel kirleticiler (örnekler: asbest, radyasyon)
**Ev kimyasalları (örnekler: temizleyiciler, çözücüler)
**Kir
Kontrolü kaybetmek:
**Kendine zarar verme dürtüsüyle hareket etme korkusu
**Başkalarına zarar verme dürtüsüyle hareket etme korkusu
Zarar:
**Korkunç bir olaydan sorumlu olma korkusu (örnekler: yangın, hırsızlık)
Mükemmelliyetcilik:
**Düzgünlük veya kesinlik ile ilgili endişe
**Bilme veya hatırlama ihtiyacı ile ilgili endişe
**Bir şeyi atarken önemli bilgileri kaybetme veya unutma korkusu
**Bir şeyleri saklamaya veya atmaya karar verememe
**Bir şeyleri kaybetme korkusu
İstenmeyen Cinsel Düşünceler:
**Yasak veya sapık cinsel düşünceler veya görüntüler
**Başkaları hakkında yasak veya sapkın cinsel dürtüler
**Başkalarına karşı saldırgan cinsel davranışla ilgili takıntılar
Dini Takıntılar (Vicdanlılık):
**Tanrı'yı gücendirme endişesi veya dine küfretme kaygısı
**Doğru/yanlış veya ahlak konusunda aşırı endişe
OKB'de Yaygın Kompulsiyonlar
Yıkama ve Temizleme:
**Elleri aşırı veya belirli bir şekilde yıkamak
**Aşırı duş, banyo, diş fırçalama, tımar veya tuvalet rutinleri
Kontrol etme:
**Başkalarına zarar vermediğinizi/etmeyeceğinizi kontrol etme
**Kendinize zarar vermediğinizi/etmeyeceğinizi kontrol etme
**Korkunç bir şey olmadığını kontrol etmek
**Fiziksel durumunuzun veya vücudunuzun bazı kısımlarını kontrol etme
Tekrarlayan:
**Yeniden okuma veya yeniden yazma
**Rutin aktivitelerin tekrarlanması (örnekler: kapıdan girip çıkmak, sandalyelerden kalkmak veya inmek)
**Tekrarlayan vücut hareketleri (örnek: dokunma, dokunma, göz kırpma)
Zihinsel Kompulsiyonlar:
**Zararı önlemek için olayların zihinsel olarak gözden geçirilmesi (kendine, başkalarına, korkunç sonuçları önlemek için)
**Zararı önlemek için dua etmek (kendine, başkalarına, korkunç sonuçları önlemek için)
"İptal etme" veya "Geri alma" (örnek: iptal etmek için "kötü" bir sözcüğü "iyi" bir sözcükle değiştirmek)
OKB TEDAVİSİ
Obsesif kompulsif bozukluk tedavisinde en sık kullanılan yöntemlerden biri bir psikoterapi yöntemi olan bilişsel davranışçı terapidir. Bilişsel davranışçı terapide amaç, danışanların sorunlu ve rahatsız edici obsesif düşüncelerinin ve bunlara bağlı olarak gelişen kompulsif davranışlarının neden kaynaklandığını, hastalığı tetikleyen etkenlerin ne olduğunu anlayabilmek ve danışanların bu etkenlerden kaçınmasını değil bu etkenlerin üzerine giderek hastalığı yenmelerini sağlamaktır.
