Esen­köy’de Os­man­lı’dan Gü­nü­mü­ze Ula­şan Tarih Ha­zi­ne­si

Na­zil­li’ye bağlı Esen­köy Ma­hal­le­si, Os­man­lı’nın ayan­lık dö­ne­min­den gü­nü­mü­ze ulaş­ma­yı ba­şa­ran eşsiz bir ta­ri­hi ya­pı­ya ev sa­hip­li­ği ya­pı­yor. Halk ara­sın­da Arpaz Ku­le­si veya Arpaz Bey­ler Ko­na­ğı ola­rak bi­li­nen bu yapı komp­lek­si, hem mi­ma­ri­si hem de ta­şı­dı­ğı kül­tü­rel hi­kâ­ye­ler­le her yıl bin­ler­ce zi­ya­ret­çi­nin il­gi­si­ni çe­ki­yor.

19. Yüz­yı­lın Gü­cü­nü Yan­sı­tan Bir Komp­leks
Arpaz (Har­put­lu) Bey­le­ri ta­ra­fın­dan 19. yüz­yıl­da inşa et­ti­ri­len yapı, yal­nız­ca bir yaşam alanı değil; aynı za­man­da dö­ne­min si­ya­si, eko­no­mik ve sos­yal gü­cü­nün bir sim­ge­si ola­rak kabul edi­li­yor. Komp­leks, iki ana bö­lüm­den olu­şu­yor:

Gö­zet­le­me Ku­le­si
Bey­ler Ko­na­ğı ile çev­re­sin­de­ki çift­lik ya­pı­la­rı
Özel­lik­le gö­zet­le­me ku­le­si, Ege Böl­ge­si’nde ben­ze­ri­ne az rast­la­nır mi­ma­ri özel­lik­le­riy­le dik­kat çe­ki­yor.

Ro­dos­lu Us­ta­la­rın Eseri: Av­ru­pa Şa­to­la­rı­nı Arat­ma­yan Kule
Köy­lü­le­rin ak­tar­dı­ğı bil­gi­le­re göre kule, Arpaz Bey­le­ri ta­ra­fın­dan Rodos’tan özel ola­rak ge­ti­ri­len us­ta­la­ra yap­tı­rıl­dı. Taş iş­çi­li­ği ve yük­se­len kule ya­pı­sıy­la Av­ru­pa şa­to­la­rı­nı an­dı­ran bu yapı, hem sa­vun­ma hem de çev­re­yi kont­rol etme ama­cıy­la kul­la­nıl­dı.

Yüz­yıl bo­yun­ca böl­ge­nin en geniş top­rak­la­rı­na hük­me­den Arpaz Bey­le­ri için kule, st­ra­te­jik bir göz­lem nok­ta­sı ni­te­li­ğin­dey­di.
Ege’nin En Büyük Çift­lik­le­rin­den Bi­ri­nin Yö­ne­tim Mer­ke­zi
Arpaz Bey­le­ri, 19. yüz­yıl­da Aydın ve çev­re­sin­de geniş top­rak­la­ra sahip güçlü bir ailey­di. Esen­köy’deki yapı bu se­bep­le yal­nız­ca konak değil, aynı za­man­da büyük öl­çek­li bir çift­li­ğin idare mer­ke­zi ola­rak hiz­met etti.
Komp­leks­te; am­bar­lar, ça­lı­şan­la­rın kal­dı­ğı bö­lüm­ler, ahır­lar, tarım alan­la­rı­na yö­ne­lik ya­pı­larbu­lu­nu­yor­du. Bu yö­nüy­le Arpaz Bey­le­ri’nin küçük bir bey­lik dü­ze­ni sür­dü­ğü söy­le­ne­bi­lir.

Ça­kır­ca­lı Efe'nin İzleri Bu Du­var­lar­da
Yö­re­nin güçlü sözlü an­la­tı­la­rın­dan biri de Ege’nin ünlü efesi Ça­kır­ca­lı Meh­met Efe ile il­gi­li olan­lar. Ri­va­yet­le­re göre Ça­kır­ca­lı, böl­ge­de bu­lun­du­ğu dö­nem­ler­de Arpaz Bey­le­ri ile kar­şı­laş­mış, hatta bazı hi­kâ­ye­ler­de ko­nak­ta mi­sa­fir edil­miş.

Ta­ri­hi bel­ge­ler bu hi­kâ­ye­le­ri tam ola­rak doğ­ru­la­ma­sa da, Esen­köy’de bu an­la­tı­lar ku­şak­tan ku­şa­ğa ak­ta­rıl­ma­ya devam edi­yor.

Za­ma­nın Yıp­ra­ta­ma­dı­ğı İhti­şam
Arpaz Ku­le­si ve Arpaz Bey­ler Ko­na­ğı, kıs­men yıp­ran­mış olsa da hâlâ ih­ti­şa­mı­nı ko­ru­yor. Geç­miş­te zaman zaman res­to­ras­yon ça­lış­ma­la­rı gün­de­me gelse de süreç ke­sin­ti­li iler­li­yor. Buna rağ­men böl­ge­ye gelen zi­ya­ret­çi­ler, taş du­var­lar ara­sın­da do­la­şır­ken adeta ta­ri­hin için­de bir yol­cu­lu­ğa çı­kı­yor.

Aydın’a Yolu Dü­şen­le­re Özel Bir Tav­si­ye
Os­man­lı’nın ayan­lık dü­ze­ni­ni, Ege'nin efe ge­le­ne­ği­ni ve taş mi­ma­ri­si­nin za­ra­fe­ti­ni bir arada gör­mek is­te­yen­ler için Arpaz Ku­le­si, Aydın’ın en de­ğer­li ve en az bi­li­nen ta­ri­hi ha­zi­ne­le­rin­den biri.

Na­zil­li mer­ke­zi­ne yak­la­şık 15 da­ki­ka uzak­lık­ta­ki Esen­köy Ma­hal­le­si’nde yer alan yapı komp­lek­si, hem tarih me­rak­lı­la­rı­nı hem de mi­ma­ri tut­kun­la­rı­nı ağır­la­ma­yı sür­dü­rü­yor. HABER : MAVİ DİDİM GAZETESİ