Didim eşsiz koylarının yanı sıra tarihi kentleriyle büyüleyici bir kent.. 9 günlük bayram tatilini Didim’de geçirecek olan tatilciler için Didim’in büyüleyici antik kentlerini derledik.
Didim, sayısız güzelliği ile gelen herkesi kendine hayran bırakıyor. Burada mutlaka görülmesi gereken yerler ise şu şekilde; Apollon Tapınağı, Kutsal Yol, Milet Antik Kenti, Milet Müzesi, İlyas Bey Külliyesi…
APOLLON TAPINAĞI
Antik coğrafyacı Strabon, Didim’deki Apollon Tapınağı’nı dünyanın en büyük ve en görkemli tapınağı kabul eder. Antik dünyanın en önemli kehanet merkezlerinden biri olarak ünlenen tapınak dört yanından basamaklarla çıkılan bir platform üzerinde çift sıra oturtulmuş 124 sütunla çevrelenmiştir. Tapınak M.Ö 494’te, Miletos’a saldıran Pers ordusu tarafından tahrip edilmiştir. Yeniden yapımı ise Büyük İskender’in bölgeyi Pers hakimiyetinden kurtarmasıyla başlar. İnşası M.S. 2. yüzyıl ortalarına dek süren görkemli tapınak, tam olarak bitirilememiştir. Yeniden inşaasında bugünkü formunu alan tapınağın boyutları yaklaşık 109x51 metredir. Yapının ortasında bulunan, zamanında yalnızca rahip ve kâhinlerin girebildikleri 53x21 m. boyutlarındaki “Sella Kutsal Alanı”, günümüzde konser ve sanat organizasyonlarına ev sahipliği yapmaktadır. Apollon tapınağının içinde bulunduğu Hisar mahallesi Didim'in eski yerleşim yeridir. Mübadele öncesi Rumların ikamet ettiği eski adı Yeronda/Yoran olan köyde 19. yy'a ait sivil mimari örnekleri olan rum evleri yer almaktadır. Bir kısmı tescilli tarihi yapı olan bu evlerin önemli bir kısmı restore edilmeyi beklemektedir. Tapınağın hemen karşısında yer alan Ortodoks kilisesinden camiye dönüştürülen yapı ve onun karşısında yer alan -şimdi kazılar için depo müze olarak kullanılan- Eski Hastane Binası ilk göze çarpan yapılardır. Bunların dışında Didim Belediyesi de yakın zamanda tarihi bir şapeli restore ettirerek tekrar hayata kazandırmıştır. Bizim önerimiz biraz daha fazla vakit ayırarak tapınağı gezmenin yanında burada bulunan restoran ve kafelerde gün batımını izleyebilir veya akşamınızı geçirebilirsiniz. Gözlerinizi kapatarak tapınağı inşa eden işçileri veya binlerce yıl önce tanrı Apollon’a adaklar adamak ve gelecekten haber almak üzere dünyanın çeşitli yerlerinden gelen insanları hayal edebilirsiniz.
KUTSAL YOL
Hellen-Roma dünyasının en büyük tapınaklarından biri olan Didyma Apollon Tapınağı’na insanların deniz yoluyla tapınak yakınındaki Panormos Limanı’nın bulunduğu koydan yürüyerek ulaşabildikleri bilinmektedir. Panormos Limanı’ndan tapınağa ulaşan; sfenks, aslan ve oturan rahip heykelleri ile çevrili bu yola “Kutsal Yol” adı verilmiştir. Miletos Antik Kenti'nden gelen kutsal yol Didyma'nın limanı olan Panormos'tan sonra 3.5 km kadar güneydoğu yönünde ilerler ve Apollon Tapınağı'nın girişinde son bulur. Taş döşeli olan yolun toplam uzunluğu yaklaşık 17 km'dir. Didyma'ya gelmeden önce kutsal yolun hemen yanında yer alan bir temenosta "Anta Yapısı" ve "Doğu Yapısı" olarak tanımlanmış iki yapı bulunmaktadır. Kutsal yolda MÖ 6. yy'a ait; oturan heykeller bulunmuştur. kaynak: www.aydinkulturturizm.gov.tr Binlerce yıl önce Miletos Antik Kenti ile Apollon Tapınağı’nı birbirine bağlayan Kutsal Yol’da her yıl turizm haftasının pazar günü çevre illerden doğa ve meraklılarının da katılımı ile yürüyüş düzenlenmektedir. Ülkemizin en güzel sivil mimari örneklerinin bulunduğu Akköy'den başlayan yürüyüş Kutsal Yol’un Apollon Tapınağı’na kadar olan 13 km'lik kısmı yüzlerce katılımcı tarafından kat edilmektedir..
MİLET ANTİK KENTİ
lk çağlardan bu tarafa sahip olduğu coğrafyaya bereket katan Menderes Nehri ve Ege denizinin buluştuğu körfezde kurulan Milet Antik Kenti, MÖ. 3000 yıllarından bu tarafa her dönemde çağının en önemli yerleşimlerinden biri olmuş, Milet Kentine sahip olmak büyük bir alanı kontrol etmek anlamına gelmiştir. Milet En parlak dönemi olan M.Ö. 7. Yüzyılda sahip olduğu 4 limanı ve 90'ın üzerinde kolonisi ile dünyanın ticari başkentidir. Herodot'un “Çalışan Nehir” olarak adlandırdığı Büyük Menderes nehrinin taşıdığı alüvyonlar sebebi ile liman özelliğini kaybetse de bugün bile sahip olduğu zenginlikler ile dünyayı kendine hayran bırakan bir eserler toplamıdır. Milet'in iz bırakan en önemli eseri dünya düşün tarihinde önemli bir ekolü temsil eden Milet Felsefe Okuludur. Modern düşüncenin doğum yeri olan bu okul ile Milet, çağdaşı kentlerin bir adım önündedir. Antik çağın yedi bilgesinden biri olan Tales, dünyanın ilk haritasını yapan Anaksimandros, filozof ve tarihçi Hekaitos, şehir plancısı ve mimar Hypodamos Milet'te yaşamıştır. Kentte bulunan yapılar arasında en ilgi çekenler, 15.000 kişilik kapasiteli, Roma Çağı yapısı Tiyatro, Roma Hamamları, Delphinion, Kuzey Agora, İonik Stoa, Capito hamamları, Gymnasium, Bouleterion, Güney Agora yapısı ve Faustina Hamamı'dır. Milet ve Apollon tapınağı kazılarında elde edilen buluntular Milet Müzesi ve bahçesinde sergilenmektedir. Ayrıca Milet kazılarından yurtdışına götürülen eserler de dünyanın değişik şehirlerinde sergilenmektedir. Tarihte Didim, 20 km uzaktaki Milet’e heykellerle dolu kutsal yolla bağlıydı. Milet'te ilk kazılar 1899'da Th. Wiegand tarafından başlatılmış ve1nci dünya savaşı esnası haricinde, 1938'e kadar devam etmiştir. İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra tekrar başlatılan çalışmalar halen kazı ve onarımlarla Alman Arkeoloji Enstitüsü uzmanları tarafından sürdürülmektedir.
MİLET MÜZESİ
Milet Müzesi, Milet Antik Kenti içinde yer alır. 1973 yılında hizmete açılan Müze 2011 yılı mayıs ayında yeni binası ile hizmet vermeye başlamıştır. Milet Müzesi teşhir alanları; bahçe teşhiri ve kapalı alan teşhiri olmak üzere iki ana bölümden oluşur. Bahçe teşhirinde Milet şehir sembolü olan aslan heykelleri, yazıtlar, mezar stelleri, lahitler, mimari elemanlar ve sütun başlıkları sergilenmektedir. Kapalı teşhir alanı idari bina içerisinde yer alır. Yaklaşık 600 m2’lik alanda Milet Antik Kenti, Priene Antik Kenti ve Didim Apollon Tapınağı buluntuları sergilenir. Milet Antik Kentine ait; Canlandırma Minos Dönemi (M.Ö. 20-15 yy) Mutfağı, Minos Dönemi buluntuları, Zeytintepe Arkaik Afrodite Kutsal Alanı buluntuları, Gacartepe Mezar buluntuları vardır. Milet Antik Kentinden Didim Apollon Tapınağı’na giden Kutsal Yol buluntuları ve Apollon Tapınağı adak eşyaları sergi salonunda yer alır. ‘’Anadolu’nun Pompei’si’’ olarak anılan Priene Antik Kenti özellikle zengin evleri buluntuları Priene bölümündedir. İç mekân vitrinlerinde çeşitli dönemlere ait sikkeler, süs eşyaları, cam koku şişeleri bronz eşyalar ve figürünler, pişmiş toprak eşyalar, Menteşeoğulları Beyliğine tarihlenen İlyas Bey Camii buluntuları sergilenen eserler arasındadır. Ayrıca Arkaik döneme ait mezar stelleri ve bitmemiş heykel grubu sergi mekânındadır. Milet Müzesi teknik, görsel ve bilimsel olarak örnek bir müzedir.
İLYAS BEY KÜLLİYESİ
Anadolu beylikleri dönemine ait olan İlyas Bey Camii ve yanındaki medrese ile hamam yapıları grubu, Milet arkeolojik alanı içinde yer alan benzersiz bir külliyedir. Külliyenin bulunduğu yerde, son aylarda günışığına çıkarılan ve Bizans dönemine tarihlendirilen hamamlı villa ile çeşitli yapı kalıntıları da bulunmaktadır. Antik Yunan dünyasının ünlü mimarı Hyppodamos tarafından planlanan Miletos şehrinin ızgara planı içinde, farklı açılarla konumlanmış olarak belirginleşen külliye, ortaçağın kendine has karmaşık dünyasının ipuçlarını gözler önüne sermektedir. Yapıların etrafında bulunan asırlık nadide melengiç ağaçları, hem mistik hem de dünyevî ortamın en gösterişli pastoral unsurlarıdır.
HABER: ELİF DİKBAŞ
