“ABD ta­ri­hin­de kendi di­lin­de ol­ma­yan tek ulus­la­ra­ra­sı an­laş­ma TÜRK­ÇE'dir ve ABD ta­ri­hin­de vergi ver­me­yi kabul et­ti­ği tek ülke OS­MAN­LI DEV­LETİ'dir - ABD ile Os­man­lı Dev­le­ti ara­sın­da 1795 yı­lın­da im­za­la­nan 'TRAB­LUS AN­LAŞ­MA­SI'dır.
III. Selim'in hü­küm­dar­lı­ğı dö­ne­min­de, Ce­za­yir Bey­ler­be­yi Hasan Paşa, ABD ile 5 Eylül 1795'te Türk­çe bir ant­laş­ma im­za­la­dı. Ak­de­niz'de ti­ca­ret ya­pa­bil­mek için im­za­la­nan bu ant­laş­may­la ABD, 29 yıl bo­yun­ca Os­man­lı'ya vergi ödedi. ABD'nin ta­rih­te, vergi ver­me­yi kabul et­ti­ği tek dev­let Os­man­lı'ydı
Bey­ler­be­yi Ce­za­yir­li Gazi Hasan Paşa, 1793'ÜN EKİM VE KASIM ay­la­rın­da 11 Ame­ri­kan ge­mi­si­ni ele ge­çir­di. Ame­ri­kan Kong­re­si, 27 Mart 1794 yı­lın­da, Os­man­lı de­niz­ci­le­ri­ne karşı ko­ya­cak güçte savaş ge­mi­le­ri inşa edil­me­si veya satın alın­ma­sı için, Baş­kan Ge­or­ge Was­hing­ton'a 700.000 al­tı­na yakın har­ca­ma yet­ki­si verdi.
5 Eylül 1795'te ABD bu teh­di­de karşı bir an­laş­ma yap­ma­yı kabul etti. Bu an­laş­ma­ya göre ABD, Ce­za­yir'deki esir­le­rin iade­si ve gerek Atlas Ok­ya­nu­su'nda, ge­rek­se Ak­de­niz'de ABD san­ca­ğı ta­şı­yan hiç­bir ge­mi­ye do­ku­nul­ma­ma­sı kar­şı­lı­ğın­da, tek sefer mah­sus 642.000 ALTIN ve yılda 12.000 OS­MAN­LI AL­TI­NI (21.600 dolar) öde­ye­cek­ti. Dili Türk­çe olan ve 22 mad­de­den olu­şan an­laş­ma­ya, Ame­ri­ka Bir­le­şik Dev­let­le­ri adına JO­SEPH DO­NALD­SON ve Os­man­lı adına CEZAYİR BEY­LER­BEYİ CEZAYİRLİ HASAN PAŞA, na­mı­di­ğer HASAN DAYI, imza attı.
Bu, ABD'nin iki asrı aşkın ta­ri­hin­de, ya­ban­cı bir dille im­za­la­nan tek an­laş­ma­sı ol­du­ğu gibi, ya­ban­cı bir dev­le­te vergi öden­me­si­ni kabul eden tek ABD bel­ge­si­dir. Böy­le­ce Ame­ri­ka Os­man­lı İmpa­ra­tor­lu­ğu'nun “vergi mü­kel­le­fi” oldu.
ABD, 22 mad­de­lik bu ant­laş­ma­ya 22 mad­de­lik ta­ma­mı Türk­çe olan “Dost­luk ve Barış An­laş­ma­sı” im­za­la­dı. Bu, ABD ta­ri­hin­de, ya­ban­cı bir dille im­za­la­nan tek an­laş­ma ol­du­ğu gibi ya­ban­cı bir dev­le­te vergi öden­me­si­ni kabul eden tek AMERİKAN BEL­GESİDİR. ABD bu ant­laş­ma­ya 1818 yı­lı­na kadar bağlı kal­mış olup ve ABD 29 yıl bo­yun­ca Os­man­lı'ya vergi ödedi.

Adnan GÜLLÜ
Tarih Araş­tır­ma­cı­sı

Fay­da­la­nı­lan Kay­nak­lar:
19 yüz­yıl si­ya­si tarih(1789-1914) Fahir Ar­ma­oğ­lu İstan­bul 2020
Mond­ros,Sevr,Lozan Ant­laş­ma­la­rı İ.Sadi Öz­türk An­ka­ra 2004

3-200