“Di­ji­tal­le­şen mut­fak­lar­da yal­nız­ca tarif pay­la­şıl­mı­yor, ta­rih­ler çar­pı­şı­yor; kimin bak­la­va­sı, kimin dol­ma­sı, hatta kimin DNA’sı…” kav­ga­sı ya­pı­lı­yor.

Ör­ne­ğin; Fa­ce­bo­ok’ta masum bir yemek pay­la­şım say­fa­sı gibi duran “Greek Feast”, ger­çek­te 21. yüz­yı­lın kül­tü­rel he­ge­mon­ya sa­vaş­la­rı­nın di­ji­tal cep­he­si gibi... Sayfa her gün yeni bir “Yunan ye­me­ği” su­nu­yor: dolma, sarma, bak­la­va, mu­sak­ka, imam ba­yıl­dı…
Ama durun bir da­ki­ka, bu ta­rif­le­rin hepsi ta­nı­dık çünkü bu ye­mek­ler Os­man­lı mut­fa­ğı­nın ortak mi­ra­sı; Arap, Türk, Er­me­ni, Rum, Ya­hu­di, Bal­kan halk­la­rı­nın yüz­yıl­lar bo­yun­ca aynı ten­ce­re­de kay­nat­tı­ğı ta­rih­sel lez­zet­ler...

Yu­nan­lar bu tür tar­tış­ma­lar­da “ma­la­kas” söy­le­mi­ni hemen dev­re­ye so­ku­yor çünkü hem öf­ke­yi bo­şal­tı­yor, hem de karşı ta­ra­fı kü­çüm­se­me­nin hafif argo bir yolu olu­yor. Ama siz ye­mek­le­rin ta­rih­sel bağ­la­mı­nı ha­tır­la­tın­ca, işin rengi de­ği­şi­yor. “600 yıl Os­man­lı ege­men­li­ği, Arap et­ki­si, ge­ne­tik izler” gibi ha­tır­lat­ma­lar, ma­la­kas atan kö­tü­cül dilin yö­nü­nü ter­si­ne çe­vi­ri­yor. Çünkü ben on­la­ra di­yo­rum ki: “Bu ye­mek­le­ri Os­man­lı’dan ve Arap­lar­dan (ç)al­dı­nız. DNA testi yap­tır­sa­nız ge­ne­ti­ği­niz­de bile Os­man­lı ve Arap izi çıkar.”


Bu yal­nız­ca ta­rih­sel değil, be­den­sel bir aidi­yet savı içe­ri­yor. Kim­lik sa­vu­nu­su yapan biri için en has­sas yer­den vur­muş olu­nu­yor bu karşı çı­kış­la:
- Sen san­dı­ğın kadar ‘saf’ de­ğil­sin.

Ta­ri­hin mut­fak­ta kay­na­dı­ğı­nı bil­me­den, sof­ra­ya kim­lik ta­şı­yan­la­rın ar­go­su da zayıf olur. Bir tabak dol­ma­nın için­den Os­man­lı, Rum, Arap, Er­me­ni bir­lik­te çıkar. O yüz­den "kimin ye­me­ği bu?" so­ru­su, as­lın­da "kimin geç­mi­şi daha meşru?" so­ru­su­nun ba­ha­rat­lı ver­si­yo­nu.

“Ma­la­kas” demek kolay, geç­miş­le yüz­leş­mek zor­dur. Ama ben ha­tır­lat­ma­ya devam ede­ce­ğim: Çünkü kim­li­ği­ni­zi ko­ru­mak is­ti­yor­sa­nız, önce onu kimin yo­ğur­du­ğu­nu öğ­ren­me­niz ge­re­kir.

Ve şimdi so­ra­lım: Bu ye­mek­ler ger­çek­ten kimin?

Bu Yemek Sizin Ola­maz, Çünkü…

DOLMA
Eti­mo­lo­ji: Türk­çe­de “dol­dur­mak” fi­ilin­den tü­re­til­miş­tir.
Söz­cü­ğün kökü bile Türk­çe­dir; Yu­nan­ca değil.

SARMA
“Sar­mak” fi­ilin­den gelir: sar­mak, sar­ma­la­mak, do­la­mak... Bu yapı Arap­ça ya da Yu­nan­ca­da bi­re­bir yok­tur.
Ye­me­ğin adı Türk­çe'dir, bu yemek nasıl Yunan'ın olur?

İMAM BA­YIL­DI
Bu ye­me­ğin adı “Papaz Ba­yıl­dı” ol­say­dı, belki “Greek Feast”in me­nü­sü­ne ya­za­bi­lir­di­niz.
Ama “imam”a gön­der­me yapan bir ye­me­ğin “Yunan” ol­du­ğu­nu sa­vun­mak, olsa olsa vic­da­nın değil, ego­nun ba­yıl­ma­sı­dır.

BAK­LA­VA
Bu nefis tatlı; ortak ola­bi­lir. Ama en köklü bi­çi­miy­le Arap kö­ken­li bir tatlı...
Os­man­lı bunu tüm coğ­raf­ya­da yay­gın­laş­tır­dı ama çıkış nok­ta­sı Arap ya­rı­ma­da­sı...

VE MA­LA­KAS:
“Aptal”, “Ger­zek”, “Salak”, “Ge­ri­ze­kâ­lı”, “İt” gibi an­lam­lar ta­şı­yan bir söz... Bu kav­ram bile La­tin­ce'den aşır­ma...
Ye­mek­ler Os­man­lı'nın diye karşı çı­kıl­dı­ğın­da; çıl­dı­ran Yunan, Türk'e MA­LA­KAS diye ha­ka­ret edi­yor ak­lın­ca...

*Küçük bir açık­la­ma:
Ma­la­kas kav­ra­mı­nı ne­re­de duy­dum ilk kez der­se­niz; fa­ce­bo­ok'da greek feast say­fa­sı var, Yunan ye­mek­le­ri diye pay­la­şım­lar ya­pı­lı­yor ama o ye­mek­ler Os­man­lı mut­fa­ğın­dan ge­nel­lik­le ve Türk­ler de diyor ki bun­lar Yunan değil Türk ye­mek­le­ri... İşte buna kızan yunan kul­la­nı­cı­lar da Türk­ler'e ma­la­kas diyor. Bu du­rum­da bende on­la­ra "siz­ler 600 yıl Os­man­lı ege­men­li­ğin­de kal­dı­nız; bu ye­mek­le­ri Os­ma­nı'dan ve Arap­lar'dan (Ç)al­dı­nız. DNA ana­li­zi yap­tır­sa­nız; ge­ne­ti­ği­niz­de bile Os­man­lı ve Arap iz­le­ri çıkar" di­yo­rum, on­la­rı öf­ke­len­di­ri­yo­rum ve bun­dan da büyük keyif alı­yo­rum

Son söz:
Dilin yoksa, mut­fa­ğın da senin de­ğil­dir.
Her dolma bir söz­cük­tür; her sarma bir dil kat­ma­nı­dır. Hey Komşu ! Argo ile değil, söz­le­rin ya da dilin geç­mi­şi­ni ve ge­li­şi­mi­ni araş­tı­ran eti­mo­lo­ji ile ko­nu­şa­lım. Os­man­lı'nın ye­mek­le­ri­ni aşı­rıp, dur­ma­ya­lım.