Türkiye’de son yıllarda kamuoyunda “Mor Haritam” adıyla anılan bir proje öne çıktı.
UN Women ve İsveç Kalkınma Ajansı (SIDA) desteğiyle yürütülen bu girişim, yerel yönetimlerde cinsiyete duyarlı dijital haritalar oluşturmayı amaçlıyor. Projenin hedeflerinden biri, yerel düzeyde “cinsiyete duyarlı yönetişimi” güçlendirmek; belediyelerin kadın merkezleri, sosyal yardımlar, gündüz bakımevleri gibi hizmetlerini kadınlara yönelik bir bilgi havuzunda toplamak olarak belirlenmiş. Bir başka anlatımla Mor Haritam, kentlerde kadınlara yönelik hizmetlerin nerede ve nasıl sunulduğunu gösteren interaktif bir referans merkezi olmaya yönelik bir çalışmadır. Bu haritayla; yurttaşların gereksinimlerini ve memnuniyetlerini harita üzerinden paylaşmaları, belediyelerin eksikleri görmesi ve planlamayı buna göre yapması öngörülüyor.
Büyük kentlerde bu projeyle ilgili gelişmeler olurken, Didim gibi bir yerel yönetimden; üstelik de kadın belediye başkanının yönetimindeki bir belediyeden konuya ilişkin girişimler nedense hiç söz konusu olmuyor . Örneğin Ankara Büyükşehir Belediyesi, BM Kadın Birimi ve TESEV işbirliğiyle 2020’de “kadın dostu bir uygulama” olarak Mor Haritam’ı tanıttı. Proje kapsamında Ankara’nın kadınlar için güvenlik ve destek ağı haritalandırıldı. Benzer biçimde Bursa Anakent Belediyesi de 2024’te Mor Haritam’ı uygulamaya aldı. Bursa’daki harita, mahalle bazlı cinsiyet ve yaş verileri ile birlikte kadın dayanışma merkezleri, kurs merkezleri gibi belediye hizmetlerini ayrıntılı olarak içeriyor; böylelikle yurttaşlar harita üzerinden geri bildirim verip katılımcı planlama yapabiliyor. Bu örnekler, Mor Haritam’ın yerel yönetimlerin kadınlara sundukları hizmetlerin şeffaf biçimde görünürlüğü için tasarlandığını gösteriyor.
Peki Didim’de durum nedir?
Çevre ilçe ve büyük kentler “Mor Haritam’dan söz ederken”, Didim Belediyesi’nden bu yönde herhangi bir adım atıldığını duyan oldu mu? Ülkenin birçok yerinde dijital haritalar birer yenilik olarak yaşama geçirilirken, Didim’in web sitesinde tek şeffaf veriler; aylık etkinlik duyuruları... Mevcut uygulamalara bakıldığında, Didim Belediyesi’nin açtığı Kadın ve Aile Danışma Merkezi gibi birimler var; Başkan Hatice Gençay da 2024 yılında “Merkezimizde kadınlara ücretsiz destek sunuyoruz, kadın konukevi kuracağız” biçiminde açıklamalar yapmış. Ancak bu tür vaatlerin dijital karşılığı gözlemlenemiyor. Belediyenin sitesinde “Kadın Uygulamalı Eğitim Merkezi” gibi projeler anlatılıyor; 2018’de Doğuş Holding’le yapılan eğitim protokolünün 2019’da kooperatife dönüştüğü yazıyor. Bir başka deyişle kağıt üzerinde işler yapılmış gibi görünüyor ama interaktif bir haritadan, veriye dayalı katılımcı bir sistemden söz edilmiyor. Kadınlara yönelik hizmetlerin ve kaynakların yer aldığı güncel bir Mor Haritam versiyonu ne yazık ki yok.
Didim Belediyesi sık sık protokollere imza atıyor, Kadın Politikaları’yla ilgili söylemler üretiyor; ama tüm bu konuşmalar sözde kalıyor. Belediye ağzından “eşitlik, adalet, şiddetsiz toplum” nutukları dinlerken, uygulamada kadınların gereksinimlerine ilişkin bir harita bulamıyoruz. Ortada katılımcı bir platform yok. Hangi mahallede kadın dayanışma merkezi var, hangi sokakta psikolojik destek sunuluyor, hangi bölgede kreş hizmeti yeterli? Bu soruları yanıtlayacak Mor Haritam benzeri bir veri sistemi yok. Yerel yönetimin veritabanına erişim kısıtlı; kentlilerin kendi bölgelerine ilişkin veri girmesi için bir mekanizma hiç yok. Oysa Mor Haritam projesinin amacı, kadınların yerel yönetimlere veri paylaşarak katılımını teşvik etmek ve böylece hizmetlerdeki boşlukları ortaya koymak olarak belirlenmiştir. Didim’de halktan veri toplamaya, gereksinim analizi yapmaya yönelik bir adım atılmadığı açık...
Sonuç olarak, bir yandan Didim Belediyesi’nin kadınlara yönelik hizmetler için “sözde eşitlik” söylemleri yayılırken, diğer yandan bu hizmetlerin görünürlüğü ve erişilebilirliği ne yazık ki oldukça sınırlı... Büyük kentlerde “kadın dostu Mor Harita” uygulamaları öne çıkarken, Didim’in acilen yapması gereken işler “siz yalnızca gelin, hizmetimiz var” demekten ileriye gitmiyor. Oysa UN Women’ın raporuna göre Mor Haritam gibi araçlar “ülkedeki herhangi bir belediye tarafından kullanılabilir ve uyarlanabilir”, dolayısıyla Didim Belediyesi de bu dijital haritayı oluşturma olanağına sahip... Ne var ki bugüne kadar böyle bir uygulama ve uyarlama gerçekleştirilmemiş.
Mor Haritam yok, ama verilen sözler ve taahhütler var. Bu çelişki, Didim’deki kadınların haklarını dile getirirken yaşadıkları can sıkıcı bir ironi olarak karşımıza çıkıyor. Yerel yönetimler söylenenden çoğunu yapmak yerine, yeni projelerden önce var olan veriyi toplama ve paylaşma kültürünü benimsemelidir. Didim’deki kadınlar da haklı olarak sorabilir:
- Mor Haritam’ı Didim Belediyesi mi, yoksa biz mi tasarlayacağız? Diğer belediyelerde hayat bulan ‘Kadına Duyarlı Harita’ uygulaması Didim’de ne zaman ete-kemiğe bürünecek? Kadınlar olarak, kâğıt üstünde değil gerçek yaşamda gereksinimlerimize yönelik planlar görmek istemeye hakkımız yok mu? Mor Haritam’ı beklemek lüks mü, yoksa yalnızca sözde kalacak taahhütlerin hesabını sormak mı kaldı geriye?
Yerel yönetimler kadın sorunları üzerine "feminist" açıklamalar yapmak yerine, somut adımlar atmalıdır. Cinsiyet eşitliğini gerçekçi çözümlerle sağlamak için veri temelli araçlardan biri olan Mor Haritam’ı Didim’e de getirmek, laf kalabalığından çok daha yararlı olacaktır. Mor Haritam yoksa, Didim’de kadınlar için hizmet var mı? Nasıl bileceğiz, nereden öğreneceğiz?
*Konuya ilgi duyanlar için kaynaklar:
Mor Haritam’ın amaç ve işlevleri TESEV ile UN Women raporlarında anlatılmaktadır.
Bursa ve Ankara örnekleri ise yerel haber ve DHA haberlerinde yer almıştır.
Bilgilerinize sunarım.
