Tür­ki­ye’deki ilk bü­yük­şe­hir be­le­di­ye­le­ri 3030 sa­yı­lı yasa ile 1984 yı­lın­da ku­rul­du. “Bu model çok so­run­lu” diye 2004’te ve 2014’te hem daha so­run­lu hale ge­ti­ril­di hem de bü­yük­şe­hir sa­yı­mız 30’a çıktı. Şimdi de “bu model de çok so­run­lu” de­ni­le­rek Be­le­di­ye Ka­nu­nu ile Bazı Ka­nun­lar­da De­ği­şik­lik Ya­pıl­ma­sı­na Dair Kanun Tek­li­fi ile tüm il­le­rin bü­yük­şe­hir ya­pıl­ma­sı is­te­ni­yor ve de Nü­fu­su 5.000 ve üze­rin­de olan yer­le­şim yer­le­rin­de, va­li­lik gö­rü­şü alı­na­rak Çevre, Şe­hir­ci­lik ve İklim De­ği­şik­li­ği Ba­kan­lı­ğı’nın onayı ile be­le­di­ye ku­ru­la­bi­lir.” De­ni­li­yor.

Nüfus yo­ğun­lu­ğu, eko­no­mik ge­liş­miş­lik ve yö­ne­tim ih­ti­ya­cı gibi kri­ter­ler­le Tür­ki­ye’deki ilk bü­yük­şe­hir be­le­di­ye­le­ri şehir mer­kez­le­ri ve il­çe­ler­de be­le­di­ye­ci­lik hiz­met­le­ri­ni daha et­ki­li bir şe­kil­de or­ga­ni­ze etmek ama­cıy­la 3030 sa­yı­lı yasa ile 1984 yı­lın­da ku­rul­du. Bu kap­sam­da İstan­bul, An­ka­ra ve İzmir bü­yük­şe­hir sta­tü­sü­ne ka­vu­şan ilk üç şehir oldu. Daha sonra Adana, Bursa, Ga­zi­an­tep, Konya ve Kay­se­ri gibi şe­hir­ler de bü­yük­şe­hir sta­tü­sü­ne geçti. Tür­ki­ye 2012 iti­ba­rı ile 16 Bü­yük­şe­hir, 65 İl, 892 İlçe, 1977 belde iken gü­nü­müz­de bü­yük­şe­hir sta­tü­sü­ne sahip olan­lar ve nor­mal iller ola­rak ay­rıl­sa da 2025 iti­ba­rıy­la 81 il ( 30 Bü­yük­şe­hir, 51 İl ) 922 İlçe, 398 Belde, 18.243 Kö­yü­müz var.

3030 sa­yı­lı yasa ile 1984 yı­lın­da ku­ru­lan bü­yük­şe­hir be­le­di­ye­le­ri için “Bu model çok so­run­lu” diyen AKP 2004’te ve 2014’te hem daha so­run­lu hale ge­ti­ril­di hem de bü­yük­şe­hir sa­yı­mız 30 oldu. Şimdi de “bu model çok so­run­lu” de­ni­le­rek Be­le­di­ye Ka­nu­nu ile Bazı Ka­nun­lar­da De­ği­şik­lik Ya­pıl­ma­sı­na Dair Kanun Tek­li­fi’ ile tüm il­le­rin bü­yük­şe­hir ya­pıl­ma­sı is­te­ni­yor.

AKP ‘nin Mayıs 2025’te TBMM’ye sun­du­ğu 35 mad­de­lik Be­le­di­ye Ka­nu­nu ile Bazı Ka­nun­lar­da De­ği­şik­lik Ya­pıl­ma­sı­na Dair Kanun Tek­li­fin­de, nü­fu­su 5.000 ve üze­rin­de olan yer­le­rin be­le­di­ye sta­tü­sü­ne ka­vuş­ma­sı­na iliş­kin mad­de­ye göre ki o tek­li­fin tam met­nin­den özet­le ; Madde 3: (Be­le­di­ye Ka­nu­nu’na ek­le­nen ge­çi­ci madde) “Nü­fu­su 5.000 ve üze­rin­de olan yer­le­şim yer­le­rin­de, va­li­lik gö­rü­şü alı­na­rak Çevre, Şe­hir­ci­lik ve İklim De­ği­şik­li­ği Ba­kan­lı­ğı’nın onayı ile be­le­di­ye ku­ru­la­bi­lir. Be­le­di­ye ku­ru­la­cak yer­le­şim ye­ri­nin sı­nır­la­rı, il­gi­li kanun hü­küm­le­ri­ne göre be­lir­le­nir.”

Yani bu madde, yeni be­le­di­ye ku­rul­ma­sı için nüfus kri­te­ri­ni 5.000 ola­rak be­lir­li­yor ve sü­re­cin Ba­kan­lık ona­yıy­la yü­rü­tül­me­si­ni ön­gö­rü­yor. Tek­lif edi­len be­le­di­ye re­for­mu­nun kap­sa­mı geniş ve et­ki­le­ri uzun va­de­li ola­cak­tır. Yeni sis­te­min ya­sa­laş­ma­sı ha­lin­de yerel yö­ne­tim an­la­yı­şı köklü bir de­ği­şi­me gi­di­yor. Bu du­rum­da 2023 Yılı TUİK resmi ve­ri­le­ri ile ka­lı­cı nü­fu­su 8.195 kişi olan Akbük ye­ni­den Be­le­di­ye ola­bi­lecek. Mec­lis gö­rüş­me­le­ri önü­müz­de­ki haf­ta­lar­da baş­la­ya­cak.
Akbük Ma­hal­le­si mi Akbük Be­le­di­ye­si mi?

Akbük 2 Kasım 1991 ta­ri­hin­de be­le­di­ye sta­tü­sü ala­rak Didim’e bağlı bel­de­ye dö­nüş­tü. 12 Kasım 2012’de TBMM’de kabul edi­len 6360 sa­yı­lı kanun ile ma­hal­le oldu. 2023 yılı TUİK resmi ve­ri­le­ri ile Akbük’ün ka­lı­cı nü­fu­su 8.195 kişi ola­rak kay­de­dil­miş­tir. Yaz ay­la­rın­da bu sayı 50.000’e kadar çı­ka­bil­mek­te­dir. Didim Be­le­di­ye’sin­den ye­ter­li hiz­met ala­ma­mak­tan şi­ka­yet eden Akbük halkı da ye­ni­den be­le­di­ye olmak is­ti­yor.

Be­le­di­ye Ka­nu­nu ile Bazı Ka­nun­lar­da De­ği­şik­lik Ya­pıl­ma­sı­na Dair Kanun Tek­li­fi ile yeni dü­zen­le­me­ler kap­sa­mın­da yeni sis­te­min ya­sa­laş­ma­sı ha­lin­de yerel yö­ne­tim an­la­yı­şı ye­ni­den köklü bir de­ği­şi­me gi­di­yor.

Ko­nu­ya dair Cum­hur­baş­ka­nı Er­do­ğan ise be­le­di­ye­ler­le il­gi­li ola­rak yap­tı­ğı açık­la­ma­da “Yerel yö­ne­tim­ler ve be­le­di­ye­ler me­se­le­si­nin, tüm bo­yut­la­rıy­la ko­nu­şul­ma­sı, tar­tı­şıl­ma­sı ve yeni bir dü­ze­ne ka­vuş­tu­rul­ma­sı, ka­çı­nıl­maz hale gel­miş­tir. Yoz­laş­ma var, bu yal­nız­ca bir par­ti­nin so­ru­nu değil. Tüm be­le­di­ye­ler­de çö­kün­tü gö­rü­yo­ruz. Parti ay­rı­mı yap­ma­ya­ca­ğız, mer­ke­zi bir sis­tem so­ru­nu.” diyor. Yapma Reyis, ger­çek­ten mi? Siz mi parti ayı­rı­mı yap­ma­ya­cak­sı­nız? Bu sa­hi­den müm­kün mü? Yani Cum­hu­ri­yet Halk Par­ti­li be­le­di­ye­le­re uy­gu­la­nan “Düş­man hu­ku­ku” son mu bu­la­cak? Böyle mi an­la­ya­lım? Dedim ben de içim­den… Ay­rı­ca ken­di­le­ri şimdi “Yerel yö­ne­tim­le­rin yetki ça­tış­ma­sı için­de ol­du­ğu” da söy­lü­yor ya bu sis­te­mi inşa eden de dö­ne­min ik­ti­da­rı­dır. Yetki ça­tış­ma­sı­nı ya­ra­tan da san­dık­tır, halk­tır. Halk artık AKP’li değil CHP’li be­le­di­ye baş­kan­la­rı­na gü­ven­mek is­te­miş­tir.

Bü­yük­şe­hir Ya­sa­sı’nı çı­ka­ran da AKP’dir. İl sı­nır­la­rı­nı seçim alanı yapan, özel ida­re­le­ri kal­dı­ran, köy­le­ri, bel­de­le­ri ma­hal­le yapan da AKP’dir. 2012 yı­lın­da kabul edi­len 6360 sa­yı­lı Bü­yük­şe­hir Be­le­di­ye Ka­nu­nu ile Tür­ki­ye’de 1,051 belde be­le­di­ye­si ka­pa­tıl­dı ve bu yer­le­şim­ler ma­hal­le sta­tü­sü­ne ge­çi­ril­miş­ti. Şimdi de biz bun­la­rı ye­ni­den be­le­di­ye ya­pa­lım diyen de AKP’dir.
Eğer ger­çek­ten bir yoz­laş­ma­dan söz edi­le­cek­se, o zaman tüm be­le­di­ye­ler ob­jek­tif stan­dart bir de­ne­ti­me tabi tu­tul­ma­lı, en temel me­se­le şef­faf­lık, de­ne­tim ve ada­let ol­ma­lı­dır fakat par­ti­ler üstü bir hukuk, ta­raf­sız bir de­ne­tim ve her dü­zey­de hesap ve­re­bi­lir şef­faf bir yerel yö­ne­tim sis­te­mi kur­mak sizce bu ik­ti­dar ya­pı­sı ve an­la­yı­şı ile müm­kün müdür?

027 Didim Akbuk

Yeni sis­te­min ya­sa­laş­ma­sı ha­lin­de özel­lik­le Didim gibi ( 2024 TÜİK ve­ri­le­ri ile nüfus 101. 474 ) tu­ris­tik böl­ge­ler­de, kıyı şe­ri­din­de­ki be­le­di­ye­le­rin en ciddi kro­nik so­run­la­rın­dan bi­ri­si olan yaz ay­la­rın­da mis­liy­le artan nü­fu­sa rağ­men, mer­ke­zi yö­ne­tim­den be­le­di­ye­le­re gelen pay­la­rın sabit kal­ma­sı be­le­di­ye­le­rin hiz­met­le­rin­de ak­sa­ma­ya yol aç­tı­ğı için, be­le­di­ye­nin gelir ka­lem­le­ri­nin çe­şit­len­di­ril­me­si, mev­sim­lik nüfus ar­tı­şı­na göre bütçe plan­la­ma­sı ya­pıl­ma­sı da Be­le­di­ye Ka­nu­nu ile Bazı Ka­nun­lar­da De­ği­şik­lik Ya­pıl­ma­sı­na Dair Kanun Tek­li­fi ile yeni dü­zen­le­me kap­sa­mın­da gün­de­me ge­lecek konu baş­lık­la­rın­dan bi­ri­si.
Akbük ye­ni­den be­le­di­ye olur mu bi­le­mi­yo­rum ama Akbük’e Akbük Be­le­di­ye­si’ni ben de çok ya­kış­tı­rı­yo­rum.